De veggie bioburgers van Stefaan De Raeve van La vie est belle uit Oostkamp

Minder bekend maar wat  een buitengewone ondernemer! Gedreven door authenticiteit.

100% biologisch vegetarisch, 200% uit het hart

Het werd een hele uitdaging om dit interview getrouw weer te geven. De vurigheid, passie en bezieling van Stefaan lieten geen twijfel over de waarachtigheid van zijn betoog. Maar voor het weergeven van authentieke  bezieling en passie, schieten alle pogingen tot woordelijke weergave te kort. Ik heb dan maar mijn oorspronkelijk logisch opgebouwd vraagschema laten vallen, om het te hebben over het verhaal en de kernwaarden van La vie est belle.

Stefaan, hoe begon jullie verhaal?

Als jong koppel vertrokken we in de vroege jaren tachtig als verplegers in burgerdienst naar Rwanda. We kwamen in een streek terecht waar geen vlees en nauwelijks groenten te vinden waren. Al vlug beslisten we om zelf te gaan tuinieren. Biologisch tuinieren dan, want ook kunstmest was er niet voorhanden. We combineerden allerlei groenten, zaden en peulvruchten en werden vegetariër uit noodzaak.

We keerden terug met de droom van ons veggieburgerbedrijf. Katriens creatieve kookkunsten legden de basis voor wat later zou uitgroeien tot het bedrijf ‘La vie est belle’.

Ik ben met dit bedrijf gestart puur van uit mijn hart want er was in 1992 nog geen markt voor vegetarische gerechten. En ik had geen benul van  bedrijfsvoering. Ik heb 100.000 fouten gemaakt, maar dat is eigen aan ondernemerschap. Ik moest leren wat een balans was, een resultatenrekening, een bruto- en een nettomarge, winst  voor of na afschrijvingen,….

Daar is enerzijds het ondernemerschap in mij ontwikkeld geweest, en anderzijds koesterde de verpleger in mij de ambitie om bij te dragen aan de  gezondheid van mensen door hun alternatieve voedingskeuzes aan te bieden. Maar ik was teveel mensgericht geweest, en te weinig economisch gericht. We vechten nog altijd met eigen middelen in ons bedrijf, maar dat is onze weg.

Zo zochten we enkele jaren geleden een nieuw bedrijfspand en dat was in die situatie geen evidentie. Via een goede vriend ontmoetten we de bedrijfsleider van Alpro. Zij wensten hun bedrijfsgebouw over te laten. Een voedingsgericht gebouw overlaten is geen evidentie. We vonden elkaar tegen een voor ons haalbaar en  gunstige prijs. Een heel interessant toeval zeg maar.

Stefaan, wat komt er eerst in dit ondernemerschap?

Voor mij is bewustzijn, een geschikte state of mind, de basis van waaruit gewerkt wordt.

Die gezonde voeding waar mensen van beter worden, is een eerste stap in bewustzijn. Het gaat om het steeds beter worden in de state of mind. Waarin je als mens evolutief steeds bewuster word. Dit is bijgevolg ook de  basis voor duurzaamheid en bijgevolg niet alleen ecologisch, ook de zorg voor de mens an sich. Hoe kan je in godsnaam gezonde voeding brengen voor je klanten, en je personeel behandelen als een machine? Want met het groeiend bewustzijn komt het denken vanuit het hart.

Dat zelfbewustzijn is het mooiste dat mij overkomen is. Je kunt zoveel beter dingen inschatten, en daarom zijn je keuzen niet gemakkelijker, maar het geeft zelfvoldoening. Al ben ik ondernemer in hart en nieren, en is de dingen aanpakken mijn ding toch begin ik geen dag zonder mijn 10 minuten meditatie. Het is een middel om evenwicht te vinden tussen doen en afstand nemen. Heel belangrijk!

Waar komt duurzaamheid voor jou op aan?

Het besef dat als je een boompje plant, dat je na één jaar het verschil bijna niet ziet. Maar dat je na 25 jaar oefenen, ineens al een eik hebt waarvan je mag zeggen: dit is een boom.

Het is zoals  het verhaal uit het boek(je) van Jean Giono “de man die bomen plantte”. In zijn eentje bereikte hij dat hele bossen ontstonden door  zijn leven lang iedere dag een handvol eikels te zaaien. Dat gaat over die langzaamheid waarvan je aanvankelijk niet ziet wat er gebeurt, maar waar je het geloof en de volharding moet voor hebben dat het groot zal worden.

Je werkt met het idee  dat je een firma bouwt op een lange en brede weg, waardoor je veel langzamer vordert, maar veel meer groeit zoals een eik. In de verslagen van La vie est belle, vind je de Afrikaanse spreuk: als je snel wil gaan, ga dan alleen; als je ver wil komen, ga dan samen.

Waar komt het op aan bij dat langzaam vorderen, Stefaan?

Er is maar één woord Jan: authenticiteit.

Vanaf seconde één hadden we de overtuiging dat wat we deden, volledig authentiek aan onze missie gebonden was: gezonde, mensgerichte voeding maken. We gaan een product maken waar we helemaal onszelf kunnen in vinden.

Het komt er op aan jezelf steeds in vraag te stellen. Zie dat ik hier in slaap val! De wetenschappelijke houding van nieuwsgierigheid. Ik ben nu wel al 25 jaar vegetarisch-biologisch bezig, is dat dan af? Die vraag telkens opnieuw durven stellen  is voor mij de gezonde houding van steeds beter te worden.

Authenticiteit betekent dat wat je naar buiten brengt, ook 100% kan spiegelen aan jezelf en dat je daar helemaal mee akkoord zijt, voelen dat wat je zegt 100% gelooft. En weten dat dat kan veranderen, niet iets anders, maar wel die streeftocht houden om die focus te hebben.

Er zijn daar geen beschikbare antwoorden op, Jan, alleen filosofische vraagstukken die je voortdurend probeert open te breken. Als je veel fouten gemaakt hebt, is dit een teken dat je veel gezocht hebt. En het fantastische is dat je door die zoektocht iets kan verwezenlijken, dat ik hier ben terecht gekomen.

Een anecdote: in 1993 waren we pas begonnen met bioburgers maken toen nog in de keuken van ons huisje midden de velden. We waren  omringd door conventionele boeren, ze leerden de verpleger en de verpleegster kennen en we geraakten aan de praat: zal dat gaan bio? Geloof jij dat? En vegetarisch, waarmee gaat dat? Er was wederzijds respect, al waren we het niet altijd eens met hun landbouwmethode. Ik was altijd vriendelijk en luisterbereid, maar ik zei ook altijd vlakaf mijn mening. Dat bvb hun maisveld een ecologische woestijn was. Zo had ik ooit een babbel met een boer letterlijk en figuurlijk  goed geboerd had: grote hofstede, mercedes voor de deur. Maar achter zijn stallen, had hij een paar koeien die hij voor zichzelf kweekte. Dat was/is  dus niet authentiek bezig zijn. Ik zei tegen hem maar één ding: hetgeen ik verkoop aan de mensen, dat eet ik zelf wél op. En hij had het gesnapt. We hebben elkaar altijd vriendelijk in de ogen gekeken, en verder onze babbeltjes gevoerd, maar hij wist dat de essentie waarmee we in het leven staan, heel verschillend was. “Vroeger lieten we zelfs de spuit in de stal liggen, iedereen kon zien wat we gebruikten” liet hij zich ontvallen. Hij was dus toch authentiek in zijn eerlijkheid.

Maar nadien kwam met de dioxinecrisis de veesector in de problemen. Mensen gingen failliet, mochten volledig herbeginnen. En dat is de essentie van waarachtigheid dat je niet wacht tot de crisis toeslaat, maar dat je voortdurend jezelf in vraag stelt. Dat je niet kortzichtig op de korte termijn aan mijn rijkdom eerst denkt, Het komt terug neer op bewustzijn: wat is de waarde van het leven, wat is de zin van op je sterfbed te denken: ik heb dat nu allemaal vergaard, wat heeft mij dat allemaal bijgebracht tot wie ik eigenlijk wilde zijn?

De waarde van het bestaan hangt voor velen af van materiële uitingsvormen, dat mensen kunnen zeggen: hij verdient goed. Voor mij is de opdracht   hier: het scheppende, het plezier van wat we mogen doen. En in dat plezier de relativiteit kunnen zien van jezelf. Je moet daar ook eens kunnen mee lachen, met al onze vegetarische dromen.

Troebele periodes horen daar ook bij. Zo werden we tien  jaar geleden geconfronteerd met een financieel moeilijke periode. Ik wist niet goed hoe we het gingen oplossen. Ik heb aan de groep gezegd: ik weet het nog niet hoe we dat gaan oplossen, ik ben op zoek. Toen boden ze zelf de oplossing. Er was teveel personeel, en ze hebben aangeboden om economische werkloosheid te verdelen over iedereen. Ik had dat niet gezien, die oplossing. Het is niet omdat ik een leider ben dat ik alles kan oplossen.

Authenticiteit is dus ook durven zeggen dat je het niet kunt. Gasten, ik wil wel gezonde voeding maken, maar ik geraak er niet. Ook nu zitten we in troebel water. Ik weet zeker dat onze neus in de goede richting staat; en dat mijn medewerkers ook die richting zien. In mijn coachend ondernemerschap is het belangrijk van vertrouwen te hebben. Je kan maar vertrouwen in anderen als je zelfvertrouwen hebt. Men voelt dat als het niet authentiek is, als je iets anders uitstraalt dan je woorden klinken. Dan klinkt het vertrouwen in hen niet geloofwaardig.

Stefaan, authenticiteit in leiderschap, wat is dat dan?

“Na al die jaren is voor mij de essentie van geloofwaardig leiderschap, niet wat je gezegd hebt, maar hoe je geweest bent.” Terug dat authentieke.

Kinderen bvb leren veel meer van je houding, hoe je omgaat met mensen en situaties, dan wat je er over zegt, je woorden zijn ze al lang vergeten.
“Je wordt maar leider omdat je het lef hebt om de gevolgen te dragen “.

“Het gaat over het verhogen van het bewustzijn van mensen“. Zodat ze als mens beter worden. Je kan niet sneller leren dan dat je je ogen en oren openzet. Je moet mensen het probleem leren zien zodat ze zelf probleemoplossers worden. En problemen in de toekomst kunnen vermijden. Dat zit nog niet in het denkpatroon van veel mensen.

Bijvoorbeeld, stel dat je die electrische fiche 10 cm in een richting verplaatst, wat zit daar achter, hoe kom je daartoe ? De waarom vraag, waarom leg je dat daar en niet elders? En wat dat als gevolg kan hebben?

Mijn grootste taak is te kunnen zeggen: jij bent goed zoals je bent. Coachend luisteren is vragen: hoe denk jij dat je hier kunt verbeteren. Maar daarvoor moet je vertrouwen hebben, en daardoor kan je je ego loslaten.

Maar ik heb ook begrepen dat niet iedereen in mijn passie meegaat. Het gebeurt dat we moeten afscheid nemen van mensen. Bij dat afscheid helpt het om te zeggen: en toch zie ik je graag. Anders is het de grootste troep die je zou vertellen, want je moet altijd echt zijn in relaties.

Wat kost het meest moeite in authentiek zijn en in dat leiderschap?

Loslaten! Van uit je authenticiteit die je voelt, maak je keuzes, en die brengen je plezier maar ook de ondervinding en  wijsheid dat je een aantal kansen en soms ook mensen verliest. Het is een flinke oefening om dat te respecteren. Ieder zijn weg en tempo is bij wijlen best confronterend maar ook best uitnodigend om van uit vele standpunten naar je eigen visie en beslissingen te kijken. Dat is de moed om los te laten.

Wat is voor jou het proces van de overgang naar je opvolgers?

Ook als dit project na mij wil blijven bestaan, zal dat zijn door authentiek te blijven. Eerlijk duurt het langst hé. Geloof in je missie en draag alle gevolgen. Het gaat om dat vertrouwen ook  in troebele tijden, dat kan je  kunt doorgeven aan de volgende generatie.

Het geven van vertrouwen aan de volgende generatie  is terug loslaten. De toekomst zal terug steunen op die authenticiteit, dat je eten doet maken alsof het voor jezelf bedoeld is.. En  dat probeer ik in kleine stapjes door te geven.

Hier pas ik de Japanse Kaïzen methodiek toe : “als je duizend dingen wil veranderen, begin dan met één iets.” En doe dat elke dag ( de tweede voorwaarde dus is volhouden). Na 3 jaar hebben we samen  duizend dingen veranderd. En dat is in essentie mijn visie op duurzaamheid die ik wil doorgeven : het is een proces van voortdurende verberteringen.