Als ik terugkijk op mijn beginperiode van milieu activisme, besef ik nu wat mij meest dreef. Het was de confrontatie met de lelijkheid. De lelijkheid van vuile beken, rivieren en vijvers, dode vissen, zwerfvuil, de lelijkheid van de monoculturen op de velden, de lelijke industriële gebouwen, de lelijkheid van lawaai en stank van het autoverkeer. In de laatste decennia de beelden van sukkelende ijsberen op afkalvend poolijs. Beelden van de verwoesting in de Caraïben door steeds maar ergere tropische orkanen. De onmetelijke drijvende plas plastic afval in de oceanen. De verstoorde tuin van Eden dus. Het greep mij zelfs méér aan dan de dreiging van de ondergang van onze planeet. Het maakte mijn ingeboren droom wakker van ongerepte schoonheid.
Oproepen tot verantwoordelijkheidsplicht en strijd werken niet.
Het begint stilaan duidelijk te worden dat oproepen om het klimaat te redden door beroep te doen op het plichtsbesef en de verantwoordelijkheidszin en op verboden, nauwelijks aanslaan bij de grote massa. Zwaaien met dreigingen en met moeten, en strijdbaar optreden blijken niet te motiveren tot substantiële en duurzame gedragsverandering. Het roept integendeel meestal tegenstand op of mensen haken er op af. Daardoor groeit er te weinig draagvlak om de politiek in beweging te krijgen. Ondanks al het gelijk van de wereld achter de boodschap. Er valt geen speld tussen te krijgen.
De inspirerende kracht van schoonheid.
Schoonheid werkt echter veel motiverender en inspirerender dan dreiging, plicht en moeten. Iedere mens is gevoelig voor schoonheid. Ze werkt ogenblikkelijk, ze vergt geen lange argumenten en redeneringen. Ze roept bemoedigende beelden op. Ze spreekt al onze zintuigen aan. Zoals: ik snuif de lentegeuren in een bloemenweide waar de koekoek roept.
Net zoals we mensen beter over de streep kunnen trekken inzake biologische voeding met het vooruitzicht van de lekkere smaak, kunnen we iedereen aanspreken op hun ecologisch gedrag met de vraag: ben ik de wereld mooi aan het maken? In plaats van: foei, jij lelijke vervuiler!
Is dit geen betere manier om mensen te overtuigen tot daadwerkelijke gedragsverandering? Door hen te inspireren in plaats van tegen hen ten strijde te trekken?
Van welke wereld dromen we? Welke beelden roept dit op?