Het moment van de waarheid voor de mensheid zit er aan te komen

We hebben met zijn allen leerling-tovenaar gespeeld.

In De toverleerling, de ballade van Goethe,  laat de oude tovenaar zijn leerling in het laboratorium achter met als opdracht om tijdens zijn afwezigheid wat schoonmaakklusjes op te knappen. Maar de leerling raakt al snel vermoeid van het water halen. Gemakzuchtig als hij is, betovert hij de bezemsteel om het werk voor hem te doen.

Maar de leerling is onvoldoende volleerd om de bezemsteel in bedwang te houden; al snel ligt de hele vloer van de werkplaats onder water. De leerling realiseert zich dat hij de bezem niet kan stoppen, omdat hij daartoe de toverspreuk niet kent. In zijn wanhoop om de bezem te stoppen, neemt hij een bijl en splijt de bezem dan maar in twee.

Maar elk van deze stukken pakt weer een emmer en gaat maar door met water halen, nog vlugger zelfs dan eerst. Er is geen stoppen aan. Net op het nippertje, als alles dreigt verloren te gaan in een enorme vloedgolf, komt de oude tovenaar terug opdagen. Hij verbreekt de betovering en alles komt weer goed.

Bekijk de ondergang van de leerling-tovenaar in de film Fantasia van Walt Disney

Het stond al in de sterren geschreven

Dat er een moment van de waarheid moest komen stond al van bij het verschijnen van de mens op de planeet in de sterren geschreven. Er verscheen een schepsel dat zich onderscheidde van de dierenwereld door een aangeboren gave van kunnen bewust worden van zichzelf, een gave van de rede, het rationeel verstand, en de gave om met de schepping van de wereld verder te gaan door het uitvinden, ontwikkelen en grootschalig inzetten van allerhande werktuigen en technologieën.

Maar dit schepsel erfde tegelijk van diezelfde dierenwereld, het hele limbische systeem met zijn emotionele en instinctieve complexen met al hun quasi onweerstaanbare prikkels en behoeften die leiden tot impulsmatig gedrag. De leerling tovenaar was geboren. Vroeg of laat moesten daar grote problemen van komen en moest  er een moment van de waarheid aanbreken. Dat zit er nu aan te komen.

Er is geen reddende toverspreuk

De mens heeft de talenten die hem toebedeeld zijn doorheen de geschiedenis misbruikt in zijn eigen voordeel: voor overheersing over de anderen en voor het eigen comfort. En dat hebben we gedaan zonder rekening te houden met het toekomstig geluk van iedereen. Dat moest vroeg of laat slecht aflopen en  op rampen uitdraaien. We hebben met z’n allen leerling-tovenaar gespeeld, en daarbij hebben we onze hand overspeeld. Hopen op een meester-tovenaar zoals in de ballade van Goethe die de gevolgen van ons collectief falen met een of andere toverspreuk zal bezweren, doen we beter niet.

Er zit niets anders op dan zelf meester-tovenaar te worden om zelf onze fouten recht te zetten en onze zelf veroorzaakte rampen door te komen. Zijn we daartoe in staat? Zullen we daar ook in slagen? Wie of hoevelen?

Wie weet kunnen we zelfs daarbij onszelf overstijgen om  de wereld en de samenleving te scheppen waarvoor we gemaakt zijn?