Einde van de groei van de digitale revolutie – ruimte voor het nieuwe nieuwe?

Ook aan de groei van de hele digitale revolutie komt weldra een einde. Voor welke nieuwe ondernemingsvormen zal er nieuwe ruimte vrijkomen?

Ook de digitale wereld zal niet ontsnappen aan de universele S- curve van groei en verval

Als een bedrijf of bedrijfsvorm op zijn hoogtepunt lijkt te zijn, als iedereen bewonderend toekijkt naar zijn succes en hegemonie die maar geen einde lijken te kennen, als iedereen denkt dat het verder de wereld zal veroveren, dan zijn meestal de interne en externe kiemen geboren die de aanzet vormen tot stagnatie en het daaropvolgend verval. Het kan zelfs weldra gebeuren, want hoe sneller de groei, hoe vlugger hij ophoudt.

Denk aan IBM dat in de jaren einde ’80 de markt van de computersystemen domineerde, uitermate winstgevend was, zover dat het in het vizier kwam van de monopolie wetgevers. Terwijl ondertussen Steve Jobs in zijn garage met zijn PC de poten onder IBM’s stoel aan het wegzagen was.

Denk aan Japan dat einde jaren ’70 de wereld ging overspoelen met zijn goedkope maar o zo degelijke kwaliteitsToyota’s en Panasonics. Om de jaren nadien in een eindeloze periode van stagnatie te belanden. Door oa de digitale revolutie te missen.

Ook bij de reuzen van Silicon Valley zijn er al tekenen aan de wand.

De schaduwkanten zijn zich beginnen vertonen. Facebook, Uber en Airnbib zijn nu duidelijk in het defensief beland. De smartphone markt stagneert nu al. Amazon denkt dat het voortaan alles kan domineren, tot maanvluchten toe, en dat is een teken van zelfoverschatting dat meestal het begin van het einde inluidt. Een aantal buitenissige projecten van Google werden in alle stilte afgevoerd. Het electriciteitsverbruik van de digitale wereld is intussen, ondanks de verder miniaturisering, astronomisch gegroeid. Daardoor zal  ofwel de verdere groei onmogelijk worden, ofwel zal hij milieuschade veroorzaken door de nood aan gigantische nieuwe electriciteitsopwekking.

De hele digitale wereld is stilaan zijn glans en publieke fascinatie aan het verliezen, om dan verder een leven  te leiden als prozaïsche openbare nutsbedrijven.

Onderwijl heeft de digitale revolutie talrijke bedrijfstakken onderuit gehaald en de publieke aandacht gekaapt. Met als te voorzien gevolg dat, als de verzadiging bij de digitale wereld een feit zal zijn, er wellicht door dit alles samen een leegte ontstaat op economisch en maatschappelijk vlak. Misschien kan dit ruimte  brengen voor iets nieuws.

Want ik zie nergens een nieuwe technologie met een even allesomvattend potentieel  opduiken als de digitale technologie die ons het huidig digitale universum bracht. De technologieën zoals biotechnologie, robotica, artificiële intelligentie, zelfrijdende auto’s,… zullen zich wel verder ontwikkelen, maar ze zijn allemaal schatplichtig aan dezelfde micro-electronica en opereren volgens dezelfde kapitalistische logica van de vrije markteconomie. De digitale wereld heeft dus de klassieke economie afgelost als groeimotor, maar loopt nu zelf tegen zijn limieten aan.

Komt er geen vervolg, valt het dan stil? Wat zou het nieuwe kunnen zijn?

Als de digitale evolutie zelf een aanduiding kan geven, misschien dit: de digitale wereld verschilde fundamenteel van de vorige economische technologische revoluties, doordat ze gebaseerd is op de micro-electronica. Op basis uitvindingen in de jaren ’40 -’50 van de transistor, eerst met als schakelaars de transistorbuizen. Later kwam de doorbraak met de combinatie van de halfgeleiders en de miniaturizering. Vergeleken met de wereld van de auto, het vliegtuig, huishoudapparaten, consumptieartikelen, is de digitale wereld met zijn minuscule bits en bytes in materieel opzicht veel kleiner en onzichtbaarder. En hij verhandelt ook een niet tastbaar product: informatie. Als dat een trend kan zijn, dan kunnen we verwachten dat de nieuwe beweging materieel nog kleiner en onzichtbaarder zal zijn. Zal ze binnen onszelf en tussen ons onderling te zoeken zijn? Zodat ze in plaats van informatie, zorgt voor echte communicatie tussen mensen?

En zoals Silicon Valley totaal nieuwe modellen van bedrijfsvoering ontwikkelde rond productontwikkeling en samenwerking, mogen we ons ook hier aan totaal nieuwe bedrijfswerkvormen verwachten.

Hoe ontstaat ruimte voor het nieuwe?

Technologische doorbraken die dominant worden, vallen niet zomaar uit de lucht. Er is maatschappelijk een onderstroom gegroeid van onvrede met bestaande maatschappelijke toestanden.

Een voorbeeld
Bij de franse revolutie  kwam een onderstroom op gang van verlangens naar fatsoenlijke levensmogelijkheden voor iedereen, en niet meer alleen voor de heersende klasse. Er ontstond de drang om meer van de wereld te zien, voorbij de beperking van het eigen dorp. Vandaar ontstond ruimte voor de opkomst van de  technologie van de stoommachines, de verbrandingsmotoren en de electromotoren voor zowel de massaproductie van goederen en als voor  de moderne vervoermiddelen.  Dit ging gepaard met de fascinatie voor de nieuwe ontdekkingen van de wetenschap en de technologie, die een droom voorspiegelden van een rijkere wereld.

De ruimte voor een nieuwe beweging

De digitale revolutie heeft veel teweeggebracht en in beweging gebracht. De wereld is veel zichtbaarder geworden. Maar ze heeft ook veel illusies gewekt die finaal een bittere nasmaak nalieten. Er zijn de burnout epidemies. Er zijn monopolies ontstaan die gekanteld zijn van dienstbaarheid naar eigenbelang. Er is grote ongelijkheid ontstaan. De samenleving werd naamlozer en individueler. Mensen geraken meer op zichzelf aangewezen, en dat kan moeilijk worden en eenzaam.

Als de groei van het digitaal verhaal voorbij zal zijn, zullen er waarschijnlijk vragen gesteld worden. Is dat nu het volle, goede leven? Welke lessen zullen we trekken?  Wat missen we waar we nu pas, door de ervaring met dit digitale tijdperk, zicht op krijgen?

Welke mogelijkheden voor nieuw ondernemerschap kunnen er ontstaan uit  die opduikende ruimte?

Hopelijk zien we ondernemers opstaan vanuit hun passie voor een betere mensheid. Ondernemers die intuïtief aanvoelen welke voedingsbodem er ligt in deze ontstane ruimte voor onvervulde behoeften en aspiraties. En die zoeken naar de juiste basis om het nieuwe op te bouwen. Misschien wordt het iets zo totaal anders dat we het geen technologie meer gaan noemen.

Zodat een nieuwe wereld zich kan ontvouwen en openbloeien.

Wat roept dit bij u op? Ongeloof? Nieuwsgierigheid? Hoop?  De moeite om over na te denken en met anderen in debat te gaan? Stof voor eigen ideeën en dromen?  De site staat open voor uw inbreng.

Literatuur: Thomas Kuhn – The Structure of Scientific Revolutions