De scholierenmarsen voor een echt klimaatplan zijn er in geslaagd om de actuele agenda te beheersen. Een wakeup call naar de overheid. Maar wat moet de politiek daar nu mee?
Als de utopische oases uitdrogen, blijft er alleen banaliteit en radeloosheid.
Ik zie veel onwennigheid en onzekerheid. Als we binnen de 2 °C opwarming willen blijven, moet er wel drastisch ingegrepen worden. Maar dat zal niet gebeuren. De afhankelijkheid en de zuigkracht van de moderne wereld zijn voor de mensheid als geheel te groot om er ons aan te kunnen onttrekken. We zien het nu al met het afvoeren van het rekeningrijden wegens electoraal niet haalbaar. Neem nu het rapport van maart van het McKinsey studiebureau: een studie naar de verwachte wereldvooruitzichten inzake aanbod en vraag naar energie tot 2050. Daar staat letterlijk dat het beperken van de opwarming binnen die 2°C nog een verre droom blijft.
Het menselijk geluk als eindmaandstaf?
Dat doet mij denken aan al die zware ingrepen, die ons te wachten staan, van wat we allemaal niet meer zullen mogen, van wat we allemaal nog meer zullen moeten doen, en wat het allemaal zal kosten. Wel, die zullen toch niet gebeuren wegens onhaalbaar. Moesten we nu in plaats daarvan het eens van uit een andere kant bekijken?
Door de utopische vraag te stellen over menselijk geluk. Want zeg nu zelf, finaal is het toch veel belangrijker dat we gelukkig zijn, dan over veel materiële dingen te beschikken? We weten nu al een tijd dat sedert +- 1970 het geluksgevoel in de westerse wereld niet meer toegenomen is ondanks een 3 dubbele stijging sedertdien van de welvaart (zoals we hem meten dmv het Bruto Nationaal Product).
Als geluk een maatstaf is voor een geslaagde samenleving, en als dat geluk niet meer afhangt van groeiende welvaart, waarvan dan wel? Waarom zijn de Costa-Ricanen gelukkiger dan de Belgen, hoewel veel minder rijk?
Er zijn voorbeelden genoeg van mensen die niets te kort hebben, maar ongelukkig zijn, eenzaam, in burn out zitten. Of het tegenovergestelde: mensen die midden de grootste armoede, ellende en tegenslag toch gelukkig zijn. Geluk: zo ongrijpbaar als we het najagen. En tegelijk herinneren we ons nu onze vroegere jaren waarin we gelukkig waren maar dat toen niet wisten.
Froh zu sein bedarf es wenig, und wer froh ist ist ein König
Tijd maken voor gesprekken onder elkaar?
Moesten we nu eens beginnen met een gelegenheid te zoeken voor een gesprek onder vrienden. Weg van de drukte en zonder opgelegde agenda. Om met open geest tijd te maken om uit te zoeken waar dat geluk en dat welzijn dan wél van afhangen. Ik heb persoonlijk veel voldoening van rustige gesprekken met mensen over de dingen van het leven.
Vragen die ons op weg kunnen zetten
Wie ben ik om dat geluk voor iedereen uit te tekenen? Ik zie alleen boeiende vragen die ons op weg kunnen zetten.
Waarom houden we ons niet met die geluksvraag bezig en lopen we verloren in onze dagdagelijkse drukte? Misschien kunnen we zoeken naar wat ons tot nu toe tegenhield om deze geluksvraag op onze agenda te zetten?
Zijn we te angstig geworden om gelukkig te kunnen zijn?
Zouden we niet beter bezig zijn met ons geluk en niet met het consumeren?
Welk deel van het Bruto nationaal product blijven we nodig hebben bij een gelukkig leven? Of zit ons geluk juist niet in dat BNP?
Zit de welvaart misschien in de weg voor ons geluk?
Is geluk louter een innerlijke toestand, of is het meetbaar aan onze bezittingen?
Welke welvaart nog nodig om gelukkig te zijn?
Misschien kunnen we door onze gesprekken leren wat we aan materiële welvaart niet meer nodig hebben en dus kunnen loslaten.
We kunnen misschien zelf kiezen wat los te laten
Wellicht kunnen we door deze oefening zelf kiezen wat we loslaten. Dat loslaten wordt ons dan niet meer opgelegd door klimaatspecialisten en ecologisten -overigens achtenswaardige geesten-. Zodat we met een lichte voetafdruk ook lichter in het leven staan. Misschien kunnen zelfs die bijeenkomsten hierrond ons al een moment van geluk bezorgen?
Ik verwacht geen vanzelfsprekende gesprekken. Ik zie al de vraag opduiken wat dit loslaten van ons zal vergen. Hoeveel gesprekken daarvoor zullen nodig zijn. Maar dit lijkt mij geen reden om er niet aan te beginnen.
Beste lezer, wat roept deze utopische kijk op de klimaatkwestie bij u op? Zou de geluksoefening een stimulerende oefening kunnen zijn om uit de klimaatimpasse te geraken?
Beste Jan,
Wat is geluk en wat maakt ons gelukkig? De bedrijfsleider zal gelukkig zijn dat zijn bedrijf groeit en dat zijn werknemers tevreden zijn dat ze mogen blijven komen werken. De landbouwer zal gelukkig zijn als het eindelijk regent na lange droogte of dat hij zijn produkten niet tegen verlies hoeft te verkopen. De ouders zijn gelukkig als hun baby gezond is of dat ze nog net een huisje kunnen bouwen voor de betonstop. In Costa Rica zijn ze gelukkig met hun groene, voedselrijke omgeving die het toerisme doet bloeien en omdat ze ‘s winters niet hoeven te stoken. Geluk is geen blijvende toestand, eerder een moment van gelukzaligheid dat je overvalt. Dat kan ook tijdens een grote ramp als iemand gered wordt uit zijn brandend of overstroomd huis. Het is niet omdat er een hemelsgrote ramp op ons afkomt dat daarmee alle geluk van de wereld verdwijnt. Het zal een ander geluk zijn dan het alledaagse, kleine geluk, bv. het grote geluk dat jij en je geliefden de ramp hebben overleefd. En mocht je echt alles kwijt zijn, prijs je gelukkig dat het vanaf dan enkel beter zal gaan of wentel jezelf in zelfbeklag om vervolgens de rest van je leven ongelukkig te zijn… Geluk is wellicht ook een instelling, levenskracht, flexibel zijn…
Ik heb geluk want materieel niets tekort. Integendeel want ik heb ontdekt dat ik ook zonder gezinswagen, dat jaarlijkse nieuwe maatpak, de wekelijkse etentjes op restaurant, het ijsje voor de kids op de dijk van Sint-Idesbald, dat jaarlijkse snoepreisje naar één over ander zonnig eiland en zovele andere materiële zaken niets tekort kom, De voorbije vier jaar ben ik er samen met mijn gezin in geslaagd om rond te komen met het loon van mijn echtgenote, mijn werkloosheidsuitkering en door regelmatig eens beroep te doen op de centjes die we bij elkaar gespaard hebben als het beter ging. Heel eerlijk, mijn loon dat bij de top 10% behoorde heb ik nog geen dag gemist en al evenmin lig ik wakker van ‘ons geluk’.
Wat er met de maatschappij gebeurd, daar lig ik wakker van. Het gebrek aan respect en liefde voor de klant, de medewerker, de burger en de omgeving houdt mij bezig. Vooral het feit dat ik weet hoe het anders kan, hoe je met liefde burgers, medewerkers en klanten op sleeptouw neemt, in beweging krijgt. Ik heb dat al heel vroeg in mijn carrière ervaren. Ik heb mij nooit afgevraagd hoe het kwam dat ik er in slaagde om collega postmannen of later mijn collega helpdeskmedewerkers mee op sleeptouw te nemen om een tandje bij te steken, om de zaken net iets anders te doen opdat iedereen in het systeem er beter zou van worden. Op het einde van mijn, voorlopig, professionele carrière drong het niet door waarom ik er in slaagde waar anderen faalden, topmanagers van de grootste bedrijven meenemen in een nieuw verhaal, draagvlak creëeren voor ‘disruptieve’ verandering. Tot ik Jan’s zinnespinsels las en er met hem in gesprek over ging. Het draait allemaal om liefde. Liefde voor de klant, de medewerker, de burger. En dat maakt mij gelukkig.
Mijn liefde voor de medewerker, de burger, de klant wordt echter niet geapprecieerd in de bedrijfswereld waar heden ten dage alles om materieel geluk draait. Ooit, misschien, met een beetje geluk, bij toevel, kruis ik het pad van een topmanager die er net zo over denkt als ikzelf en mij de kans geeft om met liefde voor de medewerker, de klant en de burger het verschil te maken, geld te verdienen. Want onderschat het effect van liefde voor de medewerker en de klant op uw financiële resultaten niet. Een resultaat dat je niet in het volgende of daaropvolgende kwartaal zal zien in de resultatenrekening (ebitda, ebitda) maar wel met een heel duurzaam effect op de balans die je jaarlijks neerlegt bij de nationale bank. En vooral met een positief resultaat op het gedrag van de klant, de medewerker en de burger.
Dat is dan het beetje geluk en toeval waar ik op hoop, de man of vrouw die mij gelooft, mij steunt in deze overtuiging en mij de kans geeft om samen met de mensen rondom mij dingen anders aan te pakken, doorbraken te realiseren en positieve impact te hebben op de wereld rondom ons.
Dat is voor mij geluk: liefde voor medewerker, klant en burger.
Jan, de jonge generatie is echt angstig en wil echt dat het anders wordt. Ik hou mijn hart vast als die betrokken jongeren ermee geconfronteerd worden dat het na de verkiezingen terug back as usual is. Er is dringend een andere manier van politiekvoering nodig. Politiek gaat om maatschappij vorming, hoe willen we dat onze wereld er uitziet voor onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen en dan daar samen aan bouwen aan de denk- en gedragspatronen die nodig zijn om dat te verwezenlijken , zodat we samen als maatschappij fier kunnen zijn op wat we bereiken. Nu draait tegenwoordig politiek om polshoogte nemen bij bevolkingsgroepen aan gekakel dat ontstaat vanuit angst en dat verder aanwakkeren om er dan zgz oplossingen voor te bedenken. Vele angsten die leven bij de bevolking zijn niet op reele feiten gebaseerd maar op vertekende beeldvorming vanuit de nieuwsspreiding door de media en politici. De manier waarop aan berichtgeving gedaan wordt is eveneens te herbekijken. Enkel focussen op slecht nieuws, op onveiligheid, polarisering van standpunten maakt dat de mensen nog onvoldoende kunnen relativeren. De media zouden er moeten over waken dat alles in perspectief blijft. In onze westerse ,wereld is er misschien zo’n 10% slecht nieuws tov 90 % goed nieuws te melden. Nu wordt zo’n 90 % slecht nieuws en 10 % goed nieuws gemeld. Dit werkt in op het onderbewuste van de bevolking waardoor veiligheid een levensgroot topic wordt terwijl het dat in feite niet is. Als het onderbewuste van de bevolking teveel met angst gevoed wordt ontstaat er compensatie gedrag aan consumptie van onnodige spullen, en vluchtgedrag in snelle voeding, alcohol, drugs, vluchtige relaties. Het is belangrijk dat het onderbewuste gevoed wordt met gezonde vooronderstellingen dat we vanuit verbinding samen een veilige maatschappij bouwen waarin er duurzaam geluk is met liefde, vriendschap, talenten uitbouwen voor iedereen. Klinkt misschien utopisch, maar in mijn beleving is het dat helemaal niet. Het is gewoon een kwestie van aan gezonde beïnvloeding van maatschappelijk gedachtegoed te doen. Van daaruit ontstaan dan vanzelf andere gevoelens en ander maatschappelijk gedrag zonder het gevoel te hebben van grote opofferingen te moeten leveren.
Dag Jan,
net zoals andere globale kwesties (armoede, ongelijkheid, oorlogen, dakloosheid, verkeersslachtoffers, enzovoort) raakt mij de klimaatkwestie al ‘enige’ tijd.
Ik heb leren omgaan met mijn verontwaardiging. Met de hulp van een goed gemikte schop onder mijn kont van vrienden heb ik mij gericht op het verstandig omgaan met mijn gevoelens van woede, destructie en pessimisme tot een constructieve houding voor een meer duurzame maatschappelijke ontwikkeling.
Al enkele decennia ben ik professioneel actief geweest als academicus om beleidsvoorbereidende rapporten te schrijven voor het verduurzamen van verschillende beleidsdomeinen.
Sinds enkele jaren heb ik mij geheroriënteerd op het verduurzamen van het bedrijfsleven. Door de positieve impact van ondernemingen op hun stakeholders in beeld te brengen wil ik betekenis geven aan mijn professionele inzet voor het ‘duurzaam ondernemen’. Op die manier wil ik mijn steen in de rivier verleggen. Soms word ik daardoor ongelukkig, maar soms kan mij dat ook – even tijdelijk – gelukkig maken.
Ik verwijs in dit verband naar de column van Marc Buelens in Trends over geluk en zinvolheid:
https://trends.knack.be/economie/magazine/hangbuikvarken-of-monnik/article-normal-1458619.html
De tekst verwoordt waar het voor mij over gaat: zinvol bezig zijn, betekenis hebben of een positieve impact creëren. Does my story make sense to you?
Liefde, angst, utopie. Het leven is er vol van, daarnaast is er ook de realiteit. We zijn ondertussen met 3 keer teveel om de Aarde leefbaar te houden voor al wat leeft. We hebben al 1/8 van alle leven uitgeroeid. Hierna zal het echt niet stoppen, de bevolkingsgroei zal aanhouden tot de natuur er anders over beslist. Ondertussen kunnen we elkaar blijven graag zien, maar veel zal het er waarschijnlijk niet aan helpen…
Is er iets dat we niet vervuilen : de lucht, het water, de aarde, het vuur (kernafval), de stilte, de duisternis, de ether, de ruimte,… ? Nog nooit was er een levend wezen uit het dieren’rijk’ dat zijn eigen leefruimte heeft vernietigd…, tenzij het mens’dom’. Tegenargumenten meer dan welkom!