Deze twee mensbeelden tegenover elkaar: de ecomodernist (dat recent opdook in Californië) tegenover – wat ik de ecosapiens noem – brengt een nieuwe kijk op ecologie en op de toekomst van de planeet.
Het eco-modernisme wordt nu ook omarmd door Bart De Wever die beseft dat de klimaatzaak maatschappelijk te belangrijk geworden is om ze als partij ‘links’ te laten liggen. Van uit die logica wil hij zich ook een eigen groen imago aanmeten en met dit eco-handelsmerk wil hij zich onderscheiden van Groen om groen niet achterna te lopen. Niet slecht gezien vind ik. En het kan het debat alleen maar meer inhoud geven.
In deze blog heb ik het over de verschillen tussen de 2 keuzen, om in een volgende blog de achterliggende overtuigingen te belichten
Waar staat eco-modernisme voor?
De Morgen, 15/02/2019
Een uitgangspunt van het ecomodernisme is de ontkoppeling van mens en natuur. Door de groeiende wereldbevolking zien zij het niet meer mogelijk dat een veerkrachtige natuur – cruciaal voor ons overleven – in volledige harmonie kan bestaan met de menselijke maatschappij. Ecomodernisten stellen voor zich zoveel mogelijk terug te trekken uit de natuur, om zo die natuur terug alle kansen te geven om tot volle bloei te komen.
Die ontkoppeling vertaalt zich in een intensifiëring van de menselijke activiteiten, waarbij steeds minder beslag wordt gelegd op de natuurlijke omgeving en de natuurlijke – zowel biologische als geologische – rijkdommen. Die intensifiëring vindt plaats op:
- de energieopwekking, vandaar de keuze voor kernenergie
- de landbouw: de keuze voor een intensieve landbouw, steunend op de meest recente ecologische inzichten en technologische ontwikkelingen (bvb ggo’s)
- de economie met een focus op volledige decarbonisering, en op recyclage en hergebruik van materialen (circulaire economie)
- en de (groot)stad met veel hoogbouw als woonplaats voor de mens Ecomodernisten zien vooral heil in doorgedreven technologische ontwikkelingen.
Een kans om mijn persoonlijke visie te verfijnen?
Ik vind ecomodernisme een interessante kans om mijn eigen visie op de toekomst van de mens en de planeet te verfijnen. Ecomodernisme roept evident weerstand en controverse op omdat het een aantal gangbare opvattingen rond de klimaatkwestie op losse schroeven zet. Maar ik heb moeten toegeven dat het ook een aantal nobele bedoelingen deelt met de gangbare groene en mijn eigen visies. Bijvoorbeeld de spirituele en eshtetische motieven om voor de natuur te gaan. Het heeft daarenboven de verdienste dat het de aandacht trekt op minder bekende maar relevante thema’s rond de klimaatkwestie. Het uitgebreide inhoudelijk manifest is te vinden op internet en vind ik zeker het lezen waard.
En wat met de ecomodernist tegenover de ecosapiens?
In essentie proef ik hier twee mensbeelden tegenover elkaar: de ecomodernist tegenover mijn persoonlijke keuze voor wat ik de ecosapiens noem (met dank aan mijn vrienden voor deze naam).
De ecomodernist staat voor:
- de mens is een wezen dat de natuur naar zijn hand zet en mag zetten. Ze ondergeschikt maakt aan zijn behoeften, verlangens en belangen. Noodgedwongen beschadigt en vernielt hij ze zelfs daardoor. Ook al door zijn al maar door groeiend bevolkingsaantal. Hij hoeft zijn vrijheid om zich voort te planten niet in te tomen. Daar zorgen onderwijs en groeiende welstand wel voor.
- de mens heeft een behoefte aan materiële welstand, die mogelijk gemaakt werd door moderne technologieën.Die technologieën spelen in op zijn consumptiebehoeften, die niet mogen in vraag gesteld noch afgeremd worden. En aan iedere aardbewoner moeten beschikbaar zijn en worden.
- de mens is in staat tot al maar nieuwere grensverleggende technologieën. Daardoor is hij in staat om zijn welstand en bevolkingsaangroei in stand te houden.
De ecosapiens staat voor:
- De mens is integraal onderdeel van de natuur, en ziet zich als liefdevolle rentmeester voor een nieuwe rijke natuur waar de mens in harmonie mee leeft. Niet meer de natuur zoals ze was voor het verschijnen van de mens op aarde. Wel een natuur die gedragen wordt door mensen met verantwoordelijkheidsgevoel. Hij staat en leeft er midden in. De natuur is er waar hij woont en werkt. Ieder levend wezen krijgt zijn rol en bestaansreden. Hij beseft dat het naar zijn hand zetten van de natuur ook hem finaal zal schaden omdat hij er afhankelijk van is en blijft. Bomen mogen overal groeien want ze zijn tegelijk brandstof, bouw- en gebruiksmateriaal, leveren vruchten, een gezond leefmilieu voor de mens, ze milderen het klimaat, zijn gastheer voor een grote diversiteit aan leven, ze brengen stilte en geborgenheid. Dit alles leidt tot een robuust ecosysteem met duurzame bodems en waterlopen.
- Ecosapiens heeft sobere materiële behoeften, juist genoeg om een volwaardig leven te leiden. Sober is verre van somber.
- Ecosapiens vult zijn materiële behoeften verregaand locaal in, waarbij stad en platteland elkaar in evenwicht houden.
- Ecosapiens leert om het te rooien met alleen duurzame energiebronnen en -technieken. Technologie is dus vrij van fossiele brandstoffen en kernenergie. Hij is voorzichtig met nieuwe technologieën omdat hun schaduwkant pas na jaren opduikt.
- Hij beseft dat de aarde geen overbevolking kan dragen.
Welk beeld zal zich in de toekomst voortzetten
Onze huidige wereld vertoont meer trekken van het ecomodernisme dan van de wereld van de ecosapiens. En ze groeien nog aan. Zie de intensieve landbouw die nog verder opschuift naar grootschaligheid. De opgang van GGO’s op wereldniveau. Zie de mondiale trek naar de steden. Zie het nog altijd groot aandeel van kernenergie. De huidige natuurgebieden herbergen geen mensen.
Anderzijds is er veel beweging op gang in de richting ecosapiens. Er is een groeiend bewustzijn dat de mens anders met de natuur moet omgaan.
Bio en veggie maaltijden zijn in. Lokale markten met lokaal voedsel, producten en ambachten ontwikkelen zich. Er komen nieuwe bioboeren bij die verkopen via voedselpaketten en zelfplukboerderijen. In de steden verrijzen er stadsboerderijen en volkstuintjes. Strakke gazons wijken stilaan voor bloemenweiden, wilde tuinen en de ontdekte schoonheid van een tapijt van paardebloemen en madelieven. Permacultuur krijgt aandacht: het tegendeel van monoculturen: soorten door elkaar, bomen, struiken en moestuinen door elkaar.
Opzichtige consumptie als status maakt plaats voor ecologische consumptie en gedrag ( de bakfiets, de haverdrank, de fairtrade en 2e handskledij… )
Een nieuwe vriend verhuisde enkele jaren geleden van Gent naar ons platteland en beklaagt het zich nog geen seconde.
De klimaat rapporten figureren als vast menu op de scholen. Kinderen beginnen lastige vragen te stellen aan hun ouders over hun planetaire voetafdruk.
Er is een groeiende belangstelling voor en bewustzijn van de eigen innerlijke wereld, met dank aan de burnout epidemie en de depressies. Na door een dal gegaan te zijn, komen steeds meer mensen tot hun echte passie in de sociale en ecologische sfeer.
Kernenergie krijgt het etiket van verleden tijd. Bayer en Monsanto krijgen de wind van voren.
Maar dit alles weegt nog helemaal niet op tegen het gewicht van de actuele moderniteit en de dominantie van de markt en de technologie van fossiele brandstoffen en kernenergie, en van de zuigkracht van de grootstad. Het is David tegen Goliath. Hopelijk gaat deze vergelijking ooit op.
Noch het ecomodernisme, noch de ecosapiens zijn vanzelfsprekende toekomstscenario’s. De technologische en maatschappelijke uitdagingen zijn voor beiden enorm.
Als de crisissen komen die we mogen verwachten, zie ik Ecosapiens in het voordeel te zijn door zijn gezonder en stabieler divers ecosysteem en zijn locale verwevenheid.
Het Instituut voor natuur- en bosonderzoek bracht onlangs een interessant en mooi geïllustreerd scenario onderzoek uit over de vlaamse natuur tegen 2050 waar deze kwestie ook terug te vinden is. www.inbo.be zie natuurrapport
Beste lezer, Bart De Wever noemt ecomodernisme ook ecorealisme. Volgt u deze zienswijze? Of vind u integendeel dat de Ecosapiens op termijn de meest realistische zal blijken?