De wereld na Corona zal niet meer dezelfde zijn, wordt er voorspeld.
We zien inderdaad veranderingen die zich als definitief aankondigen:
- meer thuiswerk en op afstand werken
- leren en geneeskunde van op afstand
- online video ontmoetingen en vergaderingen (zo gemakkelijk, waarom deden we dat nog niet vroeger?)
- nog meer Bol.com pakjes (zeker in lockdown)
- een niet te keren trend naar meer regionaal en lokaal inkopen en produceren
In de grond zijn dit quasi voorspelbare veranderingen. En eigenlijk geen echte veranderingen. Het gaat vooral over praktische aanpassingen met het oog op het handhaven van de bestaande economische en maatschappelijke processen.
Maar ergens meen ik een verlangen naar andere veranderingen en vernieuwingen te ontwaren. In de trant van: die Corona crisis heeft ons leven onverwacht overhoop gehaald en ons serieus doen afzien, hopelijk is ze niet voor niets geweest, en krijgen we nu echte veranderingen. Want ik ervaar al van voor de Corona crisis een onderhuidse roep naar verandering. Naar het doorbreken en wegvallen van oude politieke en maatschappelijke structuren, regels, praktijken en gewoonten die in de weg zitten voor een antwoord op de groeiende aspiraties en frustraties van de bevolking .
Maar het ergste van Corona lijkt momenteel voorbij te zijn en van echte veranderingen lijkt mij nog geen spoor te bekennen. Het oude denken en de oude patronen zijn aan het terugkeren. De files, de feesten, de vakanties, het politiek gekrakeel in België.
Mijn hypothese rond veranderingen luidt: veranderingen zijn maar zo diepgaand als de crisissen die ons geraakt hebben diepgaand waren.
Ik geloof dat de mensheid hardleers is en alleen leert als het echt pijn doet. Zo is het altijd geweest met oorlogen en economische grote depressies. Voor diepgaande veranderingen is de Corona crisis tot nu toe blijkbaar niet erg genoeg geweest.
Laat ons de illusie opgeven dat Corona nu al zwaar genoeg geweest is om grote veranderingen mee te brengen. Diepgaande veranderingen zullen er maar komen als Corona nog dieper snijdt dan tot nu toe.
En die kans is zeer reëel. Ik verwijs naar mijn vorige nieuwsbrief. Veel bedrijfstakken hebben zwaar geleden en zullen zich misschien niet meer of in verzwakte vorm herstellen.
De lockdown heeft de veerkracht van velen aangetast. Het loslaten van de lockdown en het herwonnen gevoel van vrijheid, houdt risico’s in van ernstige ontsporingen en heropflakkeringen. Met nieuwe lockdowns die nog ergere verwoestingen kunnen aanrichten in economie en samenleving.
Ik moet bekennen dat dit vooruitzicht van de twee mogelijke uitkomsten mij een pijnlijk dubbelgevoel geeft. Enerzijds wens ik ons geenszins een verwoestende verdere crisis toe. Maar dan zie ik geen diepgaande veranderingen en vernieuwingen komen.
Anderzijds zal echte verandering haar prijs eisen: de pijn van het doorstaan van de ontreddering bij een algemene ontsporing van Corona.
Maar keuze hebben we niet. Finaal zal gebeuren wat moet gebeuren. Dat hoeft niet alleen maar slecht af te lopen. Wie weet doen de goede nieuwe dingen de doorstane pijn vergeten. Het leven bestaat nu eenmaal uit golfbewegingen. Voorspoed en rampspoed wisselen elkaar af, oorlog naast vrede. De duistere kant zal de nieuwe zon opwekken. De grootste ellende brengt juist het beste in mensen naar voor. Dit inzicht kan misschien helpen om niet verrast te worden als het zo ver komt. Expect the worst, and hope for the best.
De diepte, de breedte en de snelheid van inzichten, overleg en acties die op de schokken van crisis(sen) volgen, bepalen, net als het ontbreken ervan, de omvang van vernieuwing.
De geldt zowel voor de Corona- als voor de Klimaatcrisis en de combinatie van beide.
Liefdevol, besluitvaardig en enthousiast de handen aan de ploeg slaan kan helpen ‘gebeuren wat moet gebeuren’.
Frans De Clerck