Recent deed Harvard prof Joseph L. Badaracco onderzoek doorheen vele eeuwen en culturen over hoe mensen omgingen met moeilijke keuzes. De moeilijkste keuzes liggen in de grijze zone waar onduidelijkheid troef is. Zulke uitdagingen kunnen verlammend werken. Ons oordeelsvermogen wordt op de proef gesteld. De 5 vragen doken op in veel culturen en tijden wanneer mensen met grote verantwoordelijkheden worstelden met moeilijke problemen. Ze drukken de inzichten uit van de scherpzinnigste en menslievendste geesten uit de menselijke geschiedenis. Het gaat er om om zich systematisch door de volgende 5 vragen door te werken:
- Wat zijn de finale consequenties van al mijn opties?
- Wat zijn mijn kernopdrachten?
- Wat zal werken in de wereld zoals hij is?
- Wie zijn wij?
- Waar kan ik mee leven?
Wat zijn de finale consequenties van al mijn opties?
Iedere mogelijke keuze is te toetsen aan de consequenties in de volle, reële, wereld van mensen. Grijze zones verplichten ons om breder, dieper, concreter, verbeeldingsvoller en objectiever na te denken over de volle impact van onze keuzes. Wanneer je belangrijke en moeilijke beslissingen neemt, grijp je in in het leven en de bestaansmiddelen van mensen. In de woorden van de oude chinese filosoof Mozi: het is de opdracht van de welwillende mens om te willen bevorderen wat heilzaam is voor de wereld, en uit te bannen wat schadelijk is. Het komt er op aan van tijd te nemen om je geest te openen, het juiste team bijeen te brengen en de mogelijke keuzes te bekijken vanuit een humaan ingestelde lens.
Kernopdrachten, hoe ze benaderen?
Door te vertrouwen op je “morele verbeelding”. Het vergt dat we uit onze comfortzone stappen en besef hebben van onze vooringenomenheden en blinde vlekken. Om onszelf in de schoenen van alle kernbetrokkenen te plaatsen, speciaal in die van de meest kwetsbaren. Hoe zou je zelf willen behandeld worden? Je hebt belangrijke verplichtingen naar iedereen eenvoudigweg omdat je een menselijk wezen bent. Wanneer geconfronteerd met een keuze in de grijze zone, heb je -lang, hard en persoonlijk – na te denken welke verplichtingen vooraan in de rij staan. Een direct gesprek met de mensen die door uw keuze zullen geraakt worden lijkt aangewezen.
De wereld zoals hij is
De wereld is onvoorspelbaar, moeilijk en gedreven door eigenbelang. Veel dingen die gebeuren, liggen buiten onze controle. Veel individuen en groepen streven hun eigen agenda na. Je moet dus nadenken over de praktische aspecten. Welke keuze maakt meest kans om te werken? Om hierop te antwoorden, dien je het krachtenspel van de macht rond u in kaart te brengen. Deze vraag kan gemakkelijk verkeerd begrepen worden als een excuus om de veilige weg te kiezen. Maar de kwestie draait in werkelijkheid rond wat zal werken, indien je doorzetting, toewijding, creativiteit, voorzichtig risico nemen en politieke handigheid kan opbrengen.
Wie zijn wij?
Een oud afrikaans spreekwoord luidt: “ik ben omdat wij zijn”. Onze identiteit en gedrag zijn gevormd door de groepen waarin we leven en werken. Dit vraagt nadenken over uw keuze in termen van relaties, waarden en normen. Wat doet er echt toe voor uw team, bedrijf, gemeenschap, cultuur? Voor een antwoord, kan je teruggrijpen naar de verhalen die de essentie van uw groep weergeven. De beslissingen, de incidenten die iedereen aanhaalt wanneer het er over gaat om de idealen uit te leggen waaraan jullie gezamenlijk toegewijd zijn en voor geworsteld hebt. En nadenken over welke gevolgen jullie ten allen prijze willen vermijden.
Leven met de keuzes
Goed oordeelsvermogen berust op twee pijlers. De ene is de best mogelijke verstandelijke analyse van de situatie. De andere betrekt de waarden, idealen, kwetsbaarheden en ervaringen van iedereen die een keuze te maken heeft. Een leidinggevende: “ Ik zou nooit met iets doorgaan omdat alleen mijn brein mij zei dat het de juiste keuze was. Ik moest het ook voelen. Indien niet, moest ik mijn brein met mijn buik in harmonie brengen”.
Wat kan hierbij helpen? Beeld je zelf in dat je jouw keuze uitlegt aan een dichte vriend, of mentor, iemand waarvoor je een diep vertrouwen en respect koestert. Zou je je comfortabel voelen? Hoe zou die persoon reageren? Ook het neerschrijven van uw keuze dwingt je tot helderder denken, en dient als een vorm van engagement.
Besluit
In de grijze zones gaat het er niet om om oplossingen te vinden. Daar bestaan geen regels voor, die dien je zelf uit te vinden. Op basis van je eigen oordeel. Daarvoor dienen deze 5 vragen.
Wat is uw ervaring met situaties in de grijze zone? Is dit herkenbaar? Zie je deze aanpak te gebruiken?
* How to tackle your toughest decisions. Joseph L Badaracco Harvard Business Review 9/2016