Mijn recente gedwongen rust gaf mij de kans om mij te verdiepen in de actuele samenlevingsliteratuur. Heb mijn platte rust omarmd om het onaagename aan het nuttige te paren en hierbij mijn bevindingen na lectuur van veel boeken. Kan het toeval zijn?
Een vastgelopen samenleving
Ik las bij 5 auteurs de nogal dramatische diagnose aan de orde van een vastgelopen samenleving, gekenmerkt door een hoog stressgehalte en groeiende ongelijkheid. Het zijn boeiende uitvoerige pogingen om dieper te graven naar de huidige samenlevingsproblemen. De rode draad waar ze finaal op uitkomen, zijn de uitwassen en ontsporingen van de neo-liberale economie die de samenleving momenteel determineert. Ieder van hen heeft een eigen terrein binnen dit thema uitvergroot. In wezen gaat het alleen over analyses en conclusies. Alle auteurs brengen aan het slot enkele summiere aanzetten voor een uitweg uit de geschetste toestanden. Ofwel stellen ze hun hoop op nieuwe bewegingen en nieuw leiderschap. Ik las een ontluisterend beeld over het gezamenlijk falen van ons menselijk functioneren.
Het risico op gelatenheid
Het kan voor mij toch niet dat deze ontsporingen geen hoop meer zouden laten voor de mensheid en de wereld. Ergens moet er een uitweg liggen uit dit moeras en zelfs naar een toekomst die we slechts in onze dromen heimelijk koesteren. Ik houd mijn hart vast bij het reëel gevaar dat deze stevig doorwerkte en onweerlegbare werkstukken onbedoeld zouden bijdragen aan een verdere algemene houding van publieke gelatenheid. Als voormalig ondernemer roept dit bij mij de diepgewortelde reflex op dat dit niet kan. Ik kan dit niet zwart op wit bewijzen. Het gaat over een onuitroeibaar geloof en hoop dat we als mensheid in staat zijn om op een hoger niveau te functioneren dan waar we tot nu toe blijk van geven.
Voorstel naar vervolgverhaal
Daarom vind ik dat deze werken vragen om een vervolg. Een verkenning naar de concrete existentiële wortels van deze neo-liberale ideologie lijkt mij bijvoorbeeld een zinvolle volgende stap. Wie voelt zich geroepen om hierop door te gaan? Om de valkuil te ontlopen van vroegere utopieën afkomstig van visionaire en autocratische leiders, doen we deze oefening best gezamenlijk. Laat ons hier de tijd voor nemen. Duurzame vernieuwingen komen niet van revoluties. Wie heeft zin voor om mee te schrijven aan een vervolgverhaal op deze boeken met gemeenschappelijke boodschappen?
Paul Verhaeghe
Identiteit, Over hoe de neo-liberale economie ons in haar greep heeft.
Eddy Van Tilt
De schaduw van de verlichting, Over hoe de verlichting aan de basis ligt van de neo-liberale economie.
Joris Luyendijk
Dit kan niet waar zijn, Over de amoraliteit van de londense financiële wereld.
Rutger Bregman
Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers, Over de mechanismen van de ongelijkheid en waarom ze zo taai is om uit te roeien.
Dirk Dewachter
Liefde, een onmogelijk verlangen & Borderline times.